Müdahale İlkesi: Yanlı Para Rejimleri

Müdahale İlkesi: Yanlı Para Rejimleri

Müdahaleci rejimler, paranın belirli amaçlar doğrultusunda yanlı kılınmasını önermektedirler. Böylece, bilinçli para politikası sayesinde, piyasa ekonomilerinin bazı zaaflarının aşılabileceği, ekonominin genel performansının yükseltileceği savunulmaktadır. “Treatise on Money” adlı eserinde Geleneksel yaklaşımlar çerçevesinde kalan ve endeks rejimini savunan J. M. Keynes’in “Genel Teori”de, müdahaleci para rejimlerinin teorik çatısını kurduğunu söyleyebiliriz1.

Bu rejimde emisyon, iktisat politikasının hizmetindedir. Para politikasının, “kredi üretme ve geri emme” şeklindeki geleneksel görevinden koparılıp, kamu finansmanına yönelmesi ile birlikte, müdahaleci para rejimlerinin en katı uygulama biçimi ortaya çıkar. Bu çerçevede, sadece para basan ve basılan parayı hiç emmeyen bir uygulama sözkonusudur. Ancak müdahaleci rejimler, şüphesiz ki çok daha ılımlı uygulamalara da konu olabilir.

Müdahaleci uygulamalar, dış ödemeler bilançosnda ciddi dengesizliklere yol açacaktır. Bu bakımdan müdahaleci para rejimleri, döviz hareketlerine sık sık müdahale etmek zorundadırlar. Bu müdahalelerin dozu, iç müdahalelere göre değişmektedir. İç müdahalede çok ileri giden bir para politikası, döviz hareketlerinde de çok müdahaleci olmak zorundadır. Bu müdahaleler, devletin döviz ticaretinde monopol konuma getirilmesine kadar genişleyebilir. Bu çerçevede bir diğer müdahale tipi güdümlü kur rejimidir. (maneged floating veya dirty floating)2. Bu uygulamalarda, iç amaçlara yönelik olarak ılımlı müdahalelerde bulunan merkez bankası, serbest döviz piyasalarında meydana gelebilecek dengesizliklere, döviz alım ve satımı ile müdahale eder.

Para rejimlerini incelerken, para üretiminin belli başlı sebeblerini de görmüş olduk. Para üretiminin üç-kaynağı vardır:

i- Para, dış ekonomik ilişkiler sonucu döviz giriş ve çıkışlarında meydana gelen farkın, merkez bankası nezdindeki döviz rezervlerine yansıması sonucu; üretilir veya emilir.

ii- Para, piyasadaki üretim hareketleri neticesinde, piyasalardaki mübadele araçlarının yetersiz kalması sonucu, mübadele araçları ihtiyacının, ticari senetler vasıtası ile Merkez Bankasına yansıması sonucu; üretilir veya emilir.

iii- Para, hükümetlerin iktisat politikası uygulamaları çerçevesinde, kamu maliyesinin açık veya fazlalık vermesi sonucu; üretilir veya emilir.